Bulimia, Anoreksja, Kompulsywne jedzenie

Anoreksja nazywana też jadłowstrętem psychicznym jest istotnym zaburzeniem postrzegania, tj. odbioru i interpretacji wrażeń zmysłowych. U osoby chorej na anoreksję wrażenia zmysłowe, takie jak własny obraz w lustrze, odczyt wagi, uczucie głodu i dyskomfort psychiczny z nim związany, sygnały od osób bliskich modyfikowane są w podświadomości za sprawą oczekiwań, uczuć, mechanizmów obronnych, inteligencji. W ten sposób powstaje w głowie osoby chorej na anoreksje nieprawdziwy obraz, który jest zgodny z jej oczekiwaniami, uczuciami, poczuciem bezpieczeństwa.

Gdy objawy anoreksji występują u osób w okresie adolescencji (okres dojrzewania od około 11 lat do około 23 lat ) odchudzanie staje się obszarem, w którym osoby te mogą zamanifestować swoją autonomię. Od jej stopnia uzależniają swoją samoocenę. Niechęć do poddania się leczeniu anoreksji w tym okresie może być spowodowana między innymi obawą przed utratą autonomii, jako symbolu dorosłości. Zazwyczaj jednak przyczyn braku współpracy przy leczeniu jest więcej.

Szacuje się, że tylko około 6% procent przypadków choroby dotyczy chłopców i mężczyzn, pozostałe dotyczą dziewcząt i kobiet. Tę bardzo dużą dysproporcję wyjaśnia się mniejszą odpornością psychiczną i silniejszą, bardziej destrukcyjną reakcją kobiet na stres. Większość mężczyzn woli w samotności rozwiązywać problemy, w tym względzie nie są uzależnieni od innych osób. Kobiety w takich sytuacjach potrzebują bliskości, empatii, a z tym często jest problem.

Trudno wytypować jednoznacznie czynniki powodujące tę chorobę. Mogą one mieć podłoże kulturowe, psychologiczne, genetyczne.
W przypadku kulturowych, jest to próba sprostania eksponowanym przez media „normom” estetycznym, wyidealizowanemu modelowi kobiecości lub męskości.
Psychologiczne mogą być zakorzenione w zaburzonej osobowości, relacji z rodziną, grupą rówieśniczą, mogą także wynikać z pragnienia zwrócenia na siebie uwagi, potrzeby akceptacji, niskiej samooceny, braku sukcesów w życiu. Łatwym i spektakularnym sukcesem, w mniemaniu osoby chorej na anoreksję, może być właśnie odchudzanie, które w dodatku wywoła uznanie, podziw i zazdrość otoczenia.
Genetyczne uwarunkowania anoreksji mogą dotyczyć nieprawidłowej syntezy, uwalniania, wykorzystywania w mózgu neuroprzekaźników takich, jak dopamina, noradrenalina, serotonina, kortyzol.

Trudno uchwycić, kiedy zaczyna się choroba. Początkowo może wyglądać na zwykłe odchudzanie. Okoliczności, które mogą wskazywać, że mamy do czynienia z anoreksją, to:

• chudnięcie ponad miarę, tj. BMI poniżej 18,5; (z ang. Body Mass Index obrazujący właściwą relację ciężaru ciała do wysokości);
• irracjonalny lęk przed przybraniem na wadze, otyłością;
• bóle głowy, zawroty, zasłabnięcia;
• zmęczenie, apatia, depresja; drażliwość;
• spożywanie posiłków w samotności;
• używanie środków przeczyszczających;
• celowe wywoływanie wymiotów;
• zatrzymanie miesiączkowania;
• u mężczyzn istotne obniżenie poziomu testosteronu, który w dłuższym okresie może doprowadzić do trwałej bezpłodności;

Anoreksja bardzo często wymaga leczenia szpitalnego. Nie leczona, lub nieskutecznie leczona długotrwała anoreksja prowadzi do stopniowego wyniszczenia organizmu, którego efektem jest jego poważna dysfunkcja kończąca się śmiercią.

Anoreksja i wszystkie kwestie z nią związane są skutkiem problemów emocjonalnych skrywanych głęboko wewnątrz. Rolą terapeuty jest zdobycie zaufania osoby chorej, dotarcie do rzeczywistych problemów, wspólne ich przepracowanie, modyfikacja osobowości w celu jej istotnego wzmocnienia mogącego zapobiec nawrotowi choroby.

Bulimia

Bulimia może być rezultatem źle realizowanej diety mającej zapewnić optymalną wagę lub zasłoną ukrywającą problemy emocjonalne albo jednym i drugim.
W przypadku narzucenia sobie niewłaściwej diety ilość przyjmowanych kalorii, minerałów, witamin z czasem staje się niedostateczna. Nieuchronnie doprowadza to do dyskomfortu fizycznego i psychicznego, a w rezultacie odstąpienia od narzuconej sobie diety, niepohamowanego objadania się. W poczuciu winy stosowane diety są coraz bardziej restrykcyjne wywołują silny stres oraz frustrację, które oczywiście uśmierzane są objadaniem się. Powstaje błędne koło, którego osoby chore nie potrafią samodzielnie przerwać.

Powodem bulimii mogą być także silne napięcia spowodowane negatywnymi lub pozytywnymi zdarzeniami. Rozładowywane są przez niekontrolowane, szybkie objadanie się, co powoduje bóle brzucha, nudności, dyskomfort psychiczny. By się pozbyć nieprzyjemnych odczuć prowokowane są wymioty, zażywane są środki przeczyszczające, oraz diuretyki (leki moczopędne). W tygodniu może zdarzać się od kilku do kilkunastu takich incydentów. W międzyczasie osoba chora na bulimię stara się realizować zaplanowaną dietę.

Tak samo, jak w anoreksji, w około 95% przypadków bulimii dotyczy dziewcząt i kobiet. Osoba dotknięta tą chorobą często zaprzecza, że ma problem, ukrywa swoje postępowanie, co opóźnia wykrycie choroby i podjęcie koniecznego leczenia.

Wystąpienie opisanych niżej zachowań i objawów somatycznych może wskazywać na możliwość wystąpienia bulimii:

• lekka nadwaga lub waga ciała normalna ;
• po obfitych posiłkach wywoływane są wymioty;
• obfite posiłki spożywane są w samotności lub w nocy;
• występują zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, wzdęcia, biegunka, mdłości, wymioty, zawroty głowy, bóle brzucha;
• depresja;
• rozdrażnienie;
• bezsenność;
• lęk, niepokój

Bulimia jest rezultatem nieprawidłowych zachowań i reakcji na bodźce emocjonalne. Rolą terapeuty jest ustalenie rzeczywistych przyczyn wywołujących bulimię, opracowanie metody ich wyeliminowania lub istotnego ograniczenia, praca nad modyfikacją osobowości chorej osoby, by mogła przeciwstawić się nawrotowi choroby.

 Kompulsywne jedzenie

Kompulsywne jedzenie rożni się od bulimii między innymi tym, że osoby nim dotknięte po przejedzeniu się nie wywołują wymiotów. Przyczynia się to do wzrostu wagi ciała. Kompulsywnemu jedzeniu może sprzyjać niski poziom serotoniny, która między innymi reguluje apetyt (zmniejsza go po spożyciu węglowodanów). Jej niedostatek wpływa na zachowania impulsywne, zmęczenie, przyczynia się do depresji. Kompulsywne jedzenie może być wyuczonym odruchem kompensującym (wynagradzającym) nieprzyjemne doznania  spowodowane stresem, depresją, lękiem, uczuciem samotności, poczuciem wewnętrznej pustki, znudzeniem lub znużeniem, poczuciem bezsilności.

Rolą terapeuty jest ustalenie przyczyn kompulsywnego jedzenia, opracowanie metody ich wyeliminowania lub istotnego ograniczenia; praca nad modyfikacją osobowości by mogła przeciwstawić się przymusowi jedzenia; nauka radzenia sobie z emocjami, stresem, trudnymi sytuacjami.